Theo bà Nguyễn Bạch Tuyết, trên thực tế ngoài phương thức hành chính hoặc tư pháp, ở nhiều quốc gia trên thế giới, khiếu nại hành chính còn có thể được giải quyết thông qua thương lượng giữa các cơ quan nhà nước và người dân hoặc hòa giải với sự tham gia của bên thứ ba trung gian. Việc giải quyết khiếu nại hành chính theo cách thức này trên thực tế đã mang lại kết quả tốt, giúp giảm thời gian, chi phí của các bên trong khiếu nại, khởi kiện hành chính thời gian qua. Tuy nhiên, việc giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính thông qua hòa giải được quy định trong Luật Khiếu nại 2011 chỉ mang ý nghĩa “Nhà nước khuyến khích việc hòa giải tranh cháp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân trước khi cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đó”. Cho đến nay, quy định về một cơ chế hòa giải trong giải quyết khiếu nại hành chính chưa được hình thành. Chính vì vậy, nghiên cứu vấn đề: “Hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính ở Việt Nam” là thực sự cần thiết trong bối cảnh hiện nay. 

Cho ý kiến vào nội dung Thuyết minh đề tài, Đ/c Lê Tiến Đạt, Phó Trưởng ban Tiếp công dân Trung ương, Thanh tra Chính phủ (TTCP), Ủy viên Hội đồng cho rằng, vấn đề mà đề tài đưa ra có tính mới và cấp thiết. Bản Thuyết minh đã đáp ứng được yêu cầu cơ bản khi xác định được đối tượng, phạm vi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đề ra. Tuy nhiên, Thuyết minh đề tài cần điều chỉnh một số nội dung.

Về tên đề tài, cần điều chỉnh thành: Hòa giải trong giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu kiện hành chính chính ở Việt Nam. Ngoài các phương thức hòa giải hiện hành, cần xác định hòa giải trong giải quyết khiếu nại hành chính bản chất chính là một phương thức giải quyết tranh chấp. Do vậy, cần xác định/làm rõ hoạt động hòa giải trong giải quyết khiếu nại hành chính nằm trong giai đoạn nào; Bản chất của hòa giải trong giải quyết khiếu nại hành chính; Trình tự, thủ tục, phương thức thực hiện giải quyết khiếu nại hành chính (thông qua chủ thể nào). Ngoài ra, cần phân biệt giữa hòa giải trong giải quyết khiếu nại hành chính với hòa giải tại cơ sở, hòa giải tại UNBND cấp xã, phường và hòa giải tại Tòa án.

TS. Cung Phi Hùng, Phó Viện trưởng Viện CL&KHTT, Ủy viên thư ký Hội đồng cho rằng, Thuyết minh đề tài cần làm rõ hai phương thức: Đối tượng hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính và đối tượng trong tổ chức đối thoại trong giải quyết khiếu nại hành chính để làm rõ và phân biệt sự khác biệt giữa hai phương thức này. Về tên đề tài, TS. Hùng cho rằng, tên đề tài cần giữ nguyên như Thuyết minh đưa ra. Về phạm vi nghiên cứu, nghiên cứu Luật Khiếu nại năm 2011 và Luật Tố tụng hành chính năm 2015 đến nay. Về các nội dung nghiên cứu, Chương 1, bổ sung một số khái niệm cơ bản (khái niệm về hòa giải, khởi kiện, khiếu nại hành chính…); Đặc trưng của hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính; Vai trò của hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính. Chương 2 gồm các nội dung: Thực trạng quy định pháp luật về hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính; Quy định của Luật Khiếu nại 2011 và Luật Tố tụng hành chính 2015 trong giải quyết khiếu nại. Chương 3: Giải pháp về hoàn thiện pháp luật (Luật Khiếu nại 2011 và Luật Tố tụng hành chính 2015); Giải pháp hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính và tố tụng hành chính; Giải pháp tổ chức thực hiện. 

ThS. Lê Thị Thúy, Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Viện CL&KHTT bổ sung thêm, về phần kinh nghiệm quốc tế, Thuyết minh đề tài có thể tiếp cận, khai thác kinh nghiệm của Cộng hòa Pháp (trung gian hòa giải hành chính) sẽ phù hợp với mục tiêu nghiên cứu của đề tài. 

Trên cơ sở các ý kiến của Hội đồng và các đại biểu tham dự buổi phê duyệt, TS. Nguyễn Quốc Văn, Chủ tịch Hội đồng cho ý kiến và đưa ra kết luận. Theo đó, nội dung nghiên cứu mà Thuyết minh đưa ra có tính mới và cấp thiết. Tuy nhiên, để hoàn thiện Thuyết minh cần điều chỉnh một số nội dung: 

Về tên đề tài, giữ nguyên tên: Hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính ở Việt Nam. Về mục tiêu nghiên cứu, cần điều chỉnh lại cho phù hợp. Về đối tượng nghiên cứu, bổ sung nội dung: Lý luận, pháp luật, thực tiễn về hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính tại Việt Nam. Về nội dung nghiên cứu hướng vào các trụ cột chính: Hòa giải trong khiếu nại; Hòa giải trong tố tụng hành chính; Hòa giải trong xã hội.

Chương 1, bổ sung về khái niệm, bản chất, vai trò của hòa giải trong giải quyết khiếu nại, trong giải quyết tố tụng hành chính; Những yếu tố tác động đến quá trình hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính. Chương 2, bổ sung trình tự pháp lý về hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính, trong giải quyết tố tụng hành chính, trong xã hội. Chương 2: Thực trạng về hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính; Thực trạng về hòa giải trong tố tụng hành chính; Thực tiễn hòa giải trong giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện pháp luật (Luật Khiếu nại 2011 và Luật Tố tụng hành chính 2015; Giải pháp hòa giải trong giải quyết giải quyết khiếu nại, khởi kiện hành chính và tố tụng hành chính; Giải pháp tổ chức thực hiện. 

Với những kết quả đạt được, Thuyết minh đề tài được Hội đồng nhất trí thông qua phê duyệt. Hội đồng đề nghị Chủ nhiệm đề tài chỉnh sửa nội dung nghiên cứu theo góp ý của Hội đồng tại cuộc họp nhằm hoàn thiện nội dung Thuyết minh./.

Tin: Lan Hương
Ảnh: Hữu Thắng