Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính có vai trò quan trọng, góp phần nâng cao nhận thức và nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật về khiếu nại của cán bộ, công chức và nhân dân, góp phần ngăn chặn và hạn chế vi phạm pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính.

 

Có thể thấy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính không chỉ phụ thuộc vào năng lực thực thi pháp luật của các chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính mà còn phụ thuộc vào nhận thức, sự hiểu biết của xã hội về pháp luật nói chung và pháp luật về khiếu nại hành chính nói riêng. Thực tế hiện nay cho thấy nhận thức về pháp luật nói chung, pháp luật về khiếu nại nói riêng của người dân còn chưa cao. Do vậy, có nhiều trường hợp người khiếu nại đã không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình khi khiếu nại làm cho tình hình khiếu nại phức tạp hoặc không đủ hiểu biết để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trước cách giải quyết thiếu đúng đắn, hợp lý của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền. Nhận thức của cán bộ, công chức về vấn đề này cũng còn nhiều hạn chế. 

 

Những nguyên nhân đó làm cho công tác giải quyết khiếu nại hành chính cũng như công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Vì vậy, cần phải đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật để nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật về khiếu nại cho người dân để giúp người dân hiểu và thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ của mình khi thực hiện quyền khiếu nại và trách nhiệm của mình khi thi hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật, để cán bộ, công chức hiểu rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong công tác giải quyết khiếu nại. 

 

Thực tiễn trong những năm qua, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính đã được những kết quả quan trọng góp phần vào việc nâng cao hiệu quản quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính. Ngày 15/7/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1133/QĐ-TTg về việc phê duyệt và tổ chức thực hiện các Đề án tại Quyết định số 409/QĐ-TTg ngày 09/4/2012 của Thủ tướng Chính phủ trong đó Đề án “Tiếp tục tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, tố cáo cho nhân dân các xã, phường, thị trấn giai đoạn 2013-2016” (Đề án 1-1133) là Đề án số 1 được Thủ tướng Chính phủ giao cho Thanh tra Chính phủ là cơ quan thường trực, chủ trì, thực hiện. Việc thực hiện Đề án 1-1133 nhằm tạo sự chuyển biến căn bản trong nhận thức và hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật về khiếu nại, tố cáo của nhân dân các xã, phường, thị trấn; phát huy vai trò giám sát các hoạt động của bộ máy Nhà nước và việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở.

 

Ngày 25 tháng 05 năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 705/QĐ- TTg  ban hành Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2017 - 2021 với mục tiêu chung là: Tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và ý thức tuân thủ, chấp hành, tự giác học tập, tìm hiểu pháp luật, xây dựng lối sống và làm việc theo pháp luật trong toàn xã hội; đưa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phát triển ổn định, bền vững, đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả, góp phần bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền được thông tin về pháp luật của công dân. 

 

Để thực hiện các Đề án, Chương trình trên, trong phạm vi được giao, Thanh tra Chính phủ đã phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Thanh tra, Báo Lao động, … đăng hàng ngàn tin, bài về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, phản ánh những bất cập, khiếm khuyết trong các quy định của pháp luật; tổ chức biên soạn và phát hành cuốn sách “Hỏi đáp pháp luật về khiếu nại, tố cáo, Tìm hiểu pháp luật về khiếu nại, tố cáo, Nghiệp vụ tuyên truyền pháp luật về khiếu nại, tố cáo”; phát hành hàng trăm nghìn tờ gấp về khiếu nại và giải quyết khiếu nại, tờ gấp về tiếp công dân; phát hành đĩa CD “Những điều cần biết về khiếu nại, tố cáo”... tuyên truyền, phổ biến cho nhân dân trên sóng phát thanh của xã, phường, thị trấn. Nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, từng bước tạo sự chuyển biến về nhận thức, nâng cao ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật về khiếu nại hành chính của cán bộ, nhân dân xã, phường, thị trấn, Thanh tra Chính phủ đã phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Thanh tra các tỉnh, thành phố tổ chức các hội nghị phổ biến trực tiếp pháp luật về khiếu nại cho nhân dân; tập huấn pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính và kỹ năng tuyên truyền pháp luật về khiếu nại hành chính cho cán bộ làm công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. 

 

Thời gian qua, việc thực hiện Đề án, Chương trình này đã được triển khai thực hiện tại các địa phương trong cả nước, cho các đối tượng là cán bộ làm công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo ở xã, phường thị trấn và nhân dân ở xã, phường, thị trấn, nhằm tạo sự chuyển biến về nhận thức, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về khiếu nại hành chính cho cán bộ, nhân dân góp phần ngăn chặn và hạn chế vi phạm pháp luật về khiếu nại hành chính, giữ gìn an ninh và trật tự an toàn xã hội; khai thác có hiệu quả việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu nại hành chính thông qua hoạt động nghề nghiệp của cán bộ làm công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại hành chính ở cơ sở. Qua nhiều năm thực hiện Đề án đã tạo được sự chuyển biến trong nhận thức và nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật về khiếu nại trong cán bộ, nhân dân; nâng cao kiến thức, kỹ năng, trách nhiệm… của cán bộ làm công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại; đề cao được trách nhiệm của chính quyền, đoàn thể cấp xã, phường, thị trấn trong việc tiếp dân, giải quyết khiếu nại ở cơ sở. Thông qua công tác tuyên truyền pháp luật về khiếu nại hành chính giúp cho người dân hiểu và thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình khi khiếu nại, thi hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật, đồng thời góp phần nâng cao năng lực, trình độ nghiệp vụ và đề cao trách nhiệm của cán bộ ở xã, phường, thị trấn trong việc tiếp công dân, khiếu nại hành chính.

 

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính vẫn còn những hạn chế, tồn tại. Cụ thể: Việc triển khai tuyên truyền cụ thể còn thiếu tính hệ thống; chưa xác định được kế hoạch tổng thể về tuyên truyền; chưa xác định được đội ngũ báo cáo viên để truyền đạt; đầu tư nguồn lực cho việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại hành chính còn dài trải, chưa có trọng tâm, trọng điểm, chưa xác định rõ nguồn lực đầu tư cho công tác tuyên truyền của từng cơ quan; một số nội dung tuyên truyền, tập huấn được tổ chức chưa thực sự phù hợp với đối tượng… 

 

Để tăng cường quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính đáp ứng được yêu cầu đặt ra, cần phải tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính, cụ thể cần phải đặt ra và giải quyết tốt một số giải pháp sau: 

 

Một là, tuyên truyền phổ biến sâu rộng pháp luật về khiếu nại và các văn bản pháp luật khác có liên quan cho người dân bằng nhiều hình thức phong phú, linh hoạt và phù hợp

 

Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính, trong thời gian tới, các cơ quan có thẩm quyền cần tiếp tục tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại hành chính, trước hết phải tiếp tục phát huy các kết quả đã đạt được trong quá trình thực hiện Đề án, Chương trình nêu trên nhằm giúp người dân hiểu và thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ khi thực hiện việc khiếu nại và trách nhiệm khi thi hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật. Đồng thời, tổ chức tập huấn và tuyên truyền sâu rộng pháp luật về khiếu nại cho các cơ quan, đơn vị, người dân, đặc biệt là giúp các đối tượng liên quan hiểu được trình tự, thủ tục khiếu nại để các chủ thể thực hiện quyền khiếu nại đúng pháp luật, tạo thuận lợi cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong quá trình giải quyết khiếu nại hành chính. 

 

Để thực hiện điều này, các cơ quan có thẩm quyền cần xây dựng các đề án, chương trình ở các cấp độ khác nhau để thực hiện các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục nhất định. Các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại có thể sử dụng như: 

 

- Thông qua các kênh truyền hình như: báo, tạp chí, chú trọng vào một số báo phát hành phổ biến, bằng các hình thức như xây dựng các chuyên trang, chuyên mục, đăng các tin, bài, phóng sự điều tra, giải đáp pháp luật, phỏng vấn công chức làm công tác chuyên môn về áp dụng pháp luật trong giải quyết các tình huống cụ thể; 

 

- Thông qua kênh truyền hình, phát thanh của địa phương, dành thời lượng phát sóng nhất định để phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, mời chuyên gia để phổ biến, hướng dẫn pháp luật về khiếu nại, đưa các tin, bài, phóng sự điều tra, thực hiện phỏng vấn, tọa đàm về công tác giải quyết khiếu nại..; 

 

Các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình của địa phương cần phối hợp với các cơ quan hữu quan thường xuyên tuyên truyền pháp luật về khiếu nại bằng các hình thức phong phú, thiết thực, đảm bảo khách quan, trung thực; tăng thời lượng, bài viết, chuyên đề, biểu dương kịp thời những điển hình tốt, kinh nghiệm, sáng kiến hay, phê phán những hành vi vi phạm pháp luật khiếu nại.

 

- Tổ chức biên soạn, xuất bản các tài liệu như sách, băng, đĩa để phát thanh trên hệ thống truyền thanh ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn. Có thể tổ chức các lớp phổ biến, giáo dục trực tiếp cho nhân nhân ở một số xã, phường, thị trấn hoặc lồng ghép vào chương trình sinh hoạt văn hoá, văn nghệ ở địa phương; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật về khiếu nại.

 

Trách nhiệm phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại được giao cụ thể cho từng cơ quan có trách nhiệm, có báo cáo cụ thể, rõ ràng kết quả triển khai và cần phải kiểm soát chặt chẽ quá trình thực hiện để tránh hình thức, lãng phí mà không tạo ra được chuyển biến. Công tác này phải đảm bảo các yêu cầu sau đây: đa đạng về hình thức, phù hợp với đặc điểm vùng miền,  đảm bảo chất lượng, xác định rõ trọng tâm, nội dung rõ ràng; thiết thực và tiết kiệm kinh phí.

 

Hai là, bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao nhận thức về khiếu nại và giải quyết khiếu nại cho cán bộ, công chức 

 

Các cơ quan, đơn vị cần chủ động quán triệt đến các cán bộ, công chức thường xuyên cập nhật các quy định của pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại, tổ chức các buổi hội thảo phù hợp với đặc thù hoạt động của từng cơ quan để phổ biến pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước trong công tác giải quyết khiếu nại, lồng ghép giữa hội nghị triển khai các văn bản quy phạm pháp luật mới cho cán bộ chủ chốt các cấp, nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu nại trong cán bộ, công chức, viên chức.

 

Bên cạnh đó, có thể thực hiện thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn, đưa vào chương trình nghiệp vụ thanh tra cơ bản, chương trình bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ lãnh đạo giúp đội ngũ cán bộ có điều kiện nghiên cứu pháp luật khiếu nại, nhất là những cán bộ làm công tác tham m¬ưu giải quyết khiếu nại và Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước. Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ giải quyết khiếu nại cần được xây dựng với nội dung thiết thực, cụ thể sát với yêu cầu của công việc và thực tiễn đang đặt ra. Trong quá trình bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ cán bộ, công chức, cần lựa chọn đội ngũ giảng viên, báo cáo viên có kinh nghiệm về thực tiễn và thông thạo pháp luật về khiếu nại.

 

Mở các lớp tập huấn kỹ năng cho cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước trên địa bàn; hướng dẫn sử dụng các biểu mẫu nghiệp vụ về tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại. Lồng ghép nội dung bồi dưỡng kiến thức pháp luật về khiếu nại trong các khóa đào tạo cán bộ, công chức, viên chức do thành phố, quận, huyện tổ chức.

 

Xuất bản bộ đề cương Luật Khiếu nại và các văn bản hướng dẫn thi hành, làm tài liệu tuyên truyền cho các lớp tập huấn nghiệp vụ; Bổ sung sách pháp luật và các tài liệu có liên quan về khiếu nại và giải quyết khiếu nại cho tủ sách pháp luật cơ quan, đơn vị. Khảo sát nhu cầu tìm hiểu pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong cán bộ, công chức, viên chức làm cơ sở cho việc xác định nội dung các tài liệu, tránh lãng phí. Các cơ quan, đơn vị cân đối kinh phí bổ sung sách, tài liệu về khiếu nại và giải quyết khiếu nại tại cơ quan, đơn vị mình.

 

Ba là, huy động sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, và các tổ chức thành viên ban thanh tra nhân dân, các hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp, các cơ quan báo chí, Đoàn Luật sư, đặc biệt những cán bộ làm công tác pháp luật đã về hưu trên địa bàn thành phố vào công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của xã hội về khiếu nại và giải quyết khiếu nại

 

- Đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, ban thanh tra nhân dân:

 

+ Phối hợp với các cơ quan thanh tra, cơ quan tư pháp tuyên truyền pháp luật về khiếu nại, tố cáo cho các thành viên mặt trận và ban thanh tra nhân dân;

 

+ Vận động, giúp đỡ người dân chấp hành nghiêm túc pháp luật về khiếu nại, tố cáo; 

 

+ Xây dựng kế hoạch giám sát cụ thể và thực hiện giám sát xã hội đối với hoạt động của chính quyền các cấp gắn liền với việc thực hiện Pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn trên hai phương diện: (i) Giám sát việc thực hiện thẩm quyền quản lý của các cấp chính quyền địa phương trên các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân như nhà đất, quản lý tài chính, ngân sách, các nguồn thu của địa phương, công tác cán bộ tại cơ sở... nhằm hạn chế nguyên nhân phát sinh khiếu nại, tố cáo hành chính; (ii) Giám sát công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính của các cơ quan nhà nước trên địa bàn, kịp thời phát hiện những sai sót để kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định.

 

- Đối với các hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp:

 

+ Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu nại cho các doanh nghiệp trên địa bàn;

 

+ Vận động và giúp đỡ các doanh nghiệp trên địa bàn thực hiện tốt pháp luật về khiếu nại;

 

+ Thông tin rộng rãi về việc khiếu nại liên quan đến cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn. 

 

- Các cơ quan báo chí truyền thông:

 

+ Mở các chuyên mục tuyên truyền pháp luật về khiếu nại, tố cáo; 

 

+ Kịp thời phát hiện, đưa tin kịp thời, chính xác, khách quan về các vụ việc khiếu nại nổi cộm, được nhiều người quan tâm;

 

+ Biểu dương những gương điển hình trong việc chấp hành pháp luật về khiếu nại; 

 

+ Phê phán, đấu tranh với các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực khiếu nại.

 

- Đối với các Đoàn luật sư, luật sư:

 

+ Động viên các luật sư tham gia đại diện, tư vấn cho các cơ quan, tổ chức và công dân thực hiện đúng pháp luật về khiếu nại; khen thưởng kịp thời những luật sư tích cực tuyên truyền, tư vấn pháp luật miễn phí pháp luật về khiếu nại. Đồng thời, xử lý nghiêm những luật sư vi phạm đạo đức nghề nghiệp khi tham gia vào các vụ việc khiếu nại. 

 

- Huy động sự tham gia của cán bộ về hưu, đặc biệt là những người có uy tín tâm huyết vào công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, có thể thông qua tổ dân phố hoặc qua Hiệp hội nghề nghiệp.

 

Bốn là, tăng cường tuyên truyền, giáo dục ở cơ sở nhằm tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức pháp luật của cán bộ và người dân
Đây được xem là biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa, hạn chế phát sinh khiếu nại. Thực tế tại nhiều địa phương trong những năm vừa qua cho thấy một trong những nguyên nhân chính làm giảm số lượng khiếu nại, nhất là khiếu kiện đông người của công dân chính là do đã làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật trong đó có pháp luật về khiếu nại tại cơ sở.

 

Có thể nói người dân có bức xúc nên mới khiếu nại, có thể có nhiều nguyên nhân nhưng một trong những nguyên nhân cơ bản là do nhận thức của người dân về pháp luật khiếu nại còn nhiều hạn chế, thâm chí chính những cán bộ làm công tác tiếp dân lại không làm tròn trách nhiệm giải thích hướng dẫn do đó họ buộc phải xử dụng hình thức khiếu nại để thực hiện quyền và lợi ích của mình khi thấy bị xâm hại. Tuy nhiên người dân sẽ dễ hiểu khi mà thông tin đầy đủ và khách quan, va quan trọng là công bằng thì họ sẽ tự động thực hiện. Điều này chỉ có những cán bộ gần họ, hiểu họ thì mới có thể giải thích một cách khách quan, công bằng. Do đó chúng  ta phải giáo dục ngay từ cơ sở chọn những cán bộ có uy tín và trình độ, để vừa sử dụng nhưng đồng thời cũng phải bồi dưỡng và có thể có một số chính sách để họ tích cực tham gia.

 

Vì vậy, cần tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, tố cáo để nâng cao hiểu biết pháp luật về khiếu nại, tố cáo của cán bộ, nhân dân (tập trung ở khu vực xã, phường, thị trấn), nhất là những điểm mới theo tinh thần Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo năm 2011 và Luật Tố tụng hành chính hiện hành.

 

Nội dung tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật tập trung vào những vấn đề cụ thể, liên quan trực tiếp đến: Các quyền của công dân (quyền khiếu nại, tố cáo), quy định về thẩm quyền giải quyết, trách nhiệm giải quyết của các cơ quan có thẩm quyền của nhà nước, các quy trình, thao tác nghiệp vụ của cán bộ làm trực tiếp… 

 

Hình thức tuyên truyền, phổ biến cần phong phú, đa dạng và gắn liền với công việc chuyên môn của đơn vị như: Tuyên truyền, hướng dẫn trực tiếp qua tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; tổ chức các lớp tập huấn, trao đổi, nghiệp vụ, toạ đàm; in, phát hành các tờ gấp, sách để truyền tải tới các đơn vị và công dân; tuyên truyền, phổ biến trên hệ thống loa truyền thanh của các đơn vị; điều tra, khảo sát tại một số quận, huyện, các xã, phường, thị trấn… Những hình thức tuyên truyền, phổ biến đa dạng, phong phú cần được học hỏi để áp dụng như mở lớp tập huấn theo chuyên ngành, xây dựng tủ sách pháp luật, biên soạn Quy chế dân chủ ở cơ sở, Luật Khiếu nại thành tài liệu hỏi đáp, dịch ra tiếng các dân tộc ít người (tại nơi có đồng bào dân tộc), niêm yết tại các công sở, phát đến chi bộ, các tổ hòa giải và nhân dân tự quản, đưa việc tiếp dân và giải quyết khiếu nại của công dân vào chỉ tiêu xét thi đua hằng năm, xây dựng và triển khai đề án, đề tài nhằm cải cách thủ tục hành chính và nâng cao kết quả trong việc giải quyết khiếu nại của công dân. 

 

Qua các đợt học tập, quán triệt các quy định của Đảng và chính sách, pháp luật của nhà nước về khiếu nại và giải quyết khiếu nại giúp nhận thức của cấp ủy, chính quyền, các ngành, các cấp, cán bộ, đảng viên (nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước) và nhân dân từng bước được nâng lên và có chuyển biến tích cực, nhất là về  thực hiện dân chủ, công khai ở cơ sở; giải quyết mối quan hệ giữa dân chủ với tập trung, giữa dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện; tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, nhà nước với nhân dân. Nhiều hoạt động của cơ quan, đơn vị được chấn chỉnh, cụ thể hóa bằng các quy định, quy chế, tạo điều kiện để quần chúng tham gia giám sát, kiểm tra. Mặt khác, đã góp phần quan trọng để đảng viên, cán bộ, công chức và nhân dân nhận thức rõ quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định của pháp luật, tránh tình trạng lợi dụng dân chủ, gây mất đoàn kết nội bộ, bè phái, cục bộ, vi phạm pháp luật.

 

Cần áp dụng nhiều biện pháp như phát thanh, lồng ghép trong các buổi sinh hoạt của các đoàn thể, tổ chức các lớp tập huấn, phổ biến pháp luật, phát tờ rơi có nội dung tuyên truyền pháp luật, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật,… để nhân dân hiểu rõ pháp luật của nhà nước, đặc biệt là pháp luật về khiếu nại, tố cáo. 

 

Các cán bộ, công chức, thành viên tổ chức chính trị - xã hội cần:

 

Hướng dẫn nhân dân thực hiện đúng quyền khiếu nại, thực hiện việc khiếu nại một cách có trật tự, đúng pháp luật, đến đúng cấp và cơ quan có thẩm quyền, đúng nơi quy định là trụ sở tiếp công dân hoặc cơ quan có trách nhiệm của địa phương, của Trung ương. Những vụ việc cơ quan có trách nhiệm đã giải quyết đúng thì khẩn trương thi hành; nếu người dân còn tiếp tục khiếu tố thì cấp ủy, chính quyền, đoàn thể cần kiên trì vận động, giải thích, thuyết phục để họ hiểu và nghiêm túc thực hiện.

 

Kiên trì giải thích để nhân dân hiểu việc tụ tập đông người nơi công sở và tại nhà riêng của các đồng chí lãnh đạo để đưa đơn, yêu cầu giải quyết khiếu tố vừa không giúp giải quyết được nhanh vụ việc, vừa ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, chỉ tạo cơ hội cho bọn cò mồi lừa đảo gây thiệt hại cho dân và bọn xấu lợi dụng gây rối trật tự trị an xã hội. Thông báo rõ với nhân dân: từ nay, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước không tiếp hoặc nhận đơn khiếu tố tại nhà riêng hoặc tại các cơ quan không có chức năng giải quyết khiếu nại, tố cáo.

 

Năm là, một số giải pháp trước mắt trong bối cảnh hiện nay

 

- Củng cố, kiện toàn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật: Tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của từng cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu phổ biến, giáo dục pháp luật; Rà soát và đánh giá năng lực của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật và các lực lượng tham gia phổ biến giáo dục pháp luật vê khiếu nại khác; củng cố lại đội ngũ báo cáo viên pháp luật và đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở; nâng cao chất lượng hoạt động các tổ hoà giải cơ sở. Hàng năm, có kế hoạch tổ chức mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng nghiệp vụ tuyên tuyền pháp luật cho đội ngũ này: Bồi dưỡng và tập huấn về quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng về khiếu nại và giải quyết khiếu nại; Luật Khiếu nại năm 2011 và các văn bản hướng dẫn thi hành; văn bản pháp luật và hướng dẫn thi hành về khiếu nại của Bộ, ngành, địa phương; tình hình thực thi pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại. 

 

Địa phương cần chọn và cử cán bộ tham gia các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ tuyên truyền, PBGDPL về khiếu nại do Bộ, ngành tổ chức; lồng ghép tập huấn nghiệp vụ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật hoặc nghiệp vụ công tác tư pháp nhằm bồi dưỡng kiến thức pháp luật về khiếu nại cho đối tượng này.

 

- Thành lập, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các câu lạc bộ pháp luật: Việc hình thành các câu lạc bộ pháp luật có ý nghĩa quan trọng, giúp người dân cùng nhau trao đổi về các văn bản pháp luật. Trong bối cảnh hiện nay, cần tập trung kiện toàn lại các câu lạc bộ hiện có, đổi mới hình thức sinh hoạt câu lạc bộ gắn với việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật sâu rộng trong nhân dân.

 

- Tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng: Các ngành, các cấp chính quyền cần tăng cường quan hệ phối hợp với các phương tiện truyền thông trong công tác tuyền tuyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, kịp thời giới thiệu những văn bản pháp luật mới ban hành; duy trì và nâng cao chất lượng các chương trình phát sóng trực tiếp như: Chương trình đối thoại, chương trình tư vấn pháp luật,... Phát huy và sử dụng có hiệu quả hệ thống truyền thanh ở cơ sở trong việc phổ biến, thông tin pháp luật.

 

- Tiếp tục phát huy hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động hòa giải ở cơ sở: Tiến hành khảo sát, cũng cố, kiện toàn lại các Tổ hòa giải, nhằm từng bước nâng cao chất lượng hoạt động hòa giải ở cơ sở; tăng cường kiểm tra công tác quản lý hoạt động hòa giải và việc thực hiện chi bồi dưỡng cho công tác hòa giải ở cơ sở. Thông qua công tác hòa giải để tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần quan trọng vào việc giữ gìn tình làng, nghĩa xóm, truyền thống đoàn kết của cộng đồng dân cư, phòng ngừa và hạn chế những vi phạm pháp luật, ổn định trật tự xã hội. Tổ chức Hội thi hòa giải viên giỏi định kỳ để các hoà giải viên có điều kiện giao lưu, học hỏi kinh nghiệm.

 

- Phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại thông qua công tác tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý: Tăng cường công tác trợ giúp pháp lý lưu động đến tận cơ sở. Mở rộng và phát huy vai trò của các câu lạc bộ và mạng lưới cộng tác viên ở cơ sở; nâng cao chất lượng sinh hoạt câu lạc bộ trợ giúp pháp lý.

 

- Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hình thức tuyên truyền pháp luật thông qua xây dựng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật của địa phương: Nâng số lượng đầu sách pháp luật về khiếu nại cấp phường, xã có cơ chế quản lý, khai thác, sử dụng phù hợp, đa dạng hóa các hình thức đưa sách pháp luật về khiếu nại đến nhân dân; thường xuyên luân chuyển đầu sách giữa tủ sách pháp luật với các điểm Bưu điện Văn hóa phường, xã, tủ sách cụm dân cư nhằm nâng cao hiệu quả về hoạt động cũng như làm phong phú về chủng loại, sát hợp về nội dung theo yêu cầu của nhân dân. Bên cạnh việc khai thác tủ sách pháp luật theo phương pháp truyền thống, các ngành, đơn vị cần trang bị máy vi tính cho cán bộ, công chức phục vụ việc tra cứu, truy cập thông tin pháp luật qua hệ thống Internet; khuyến khích các xã, thị trấn xây dựng tủ sách pháp luật khóm, ấp; thường xuyên thông báo nội dung sách, tài liệu pháp luật cho nhân dân đến mượn đọc.

 

Đối với cơ quan, tổ chức trực tiếp giải quyết công việc của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp:

 

+ Tổ chức nói chuyện chuyên đề về thực hiện pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại; trong cán bộ, công chức, viên chức ở cơ quan, tổ chức; tổ chức ký cam kết không vi phạm pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại.

 

+ Biên soạn, phát hành các loại tài liệu pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại cho cán bộ, công chức, viên chức của cơ quan, tổ chức.

 

+ Thực hiện nghiêm túc việc niêm yết công khai các thủ tục hành chính, mức thu phí, lệ phí tại trụ sở làm việc; tổ chức đường dây nóng (điện thoại hoặc Email), bố trí cán bộ thường trực để tiếp nhận và giải quyết kịp thời phản ánh, kiến nghị của người dân.

 

+ Xây dựng Panô, tranh cổ động, phát tờ gấp tuyên truyền pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại cho các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn đến giải quyết công việc tại trụ sở cơ quan, tổ chức.

 

- Đối với các xã, phường, thị trấn:

 

+ Khảo sát nhận thức về tham nhũng và nhu cầu tìm hiểu pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong nhân dân trên địa bàn.

 

+ Bồi dưỡng, nâng cao kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ phổ biến pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại cho “Nhóm nồng cốt” tuyên truyền, phổ biến vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại mô hình điểm.

 

+ Tổ chức các buổi tuyên truyền, phổ biến, nói chuyện chuyên đề, đối thoại về khiếu nại và giải quyết khiếu nại tại địa bàn dân cư; xây dựng và phát hành tờ gấp; tổ chức thi tìm hiểu pháp luật dưới hình thức sân khấu hóa hoặc sinh hoạt văn hóa; văn nghệ có nội dung tuyên truyền pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trên hệ thống truyền thanh cơ sở tại địa bàn...

 

Thủ trưởng các cơ quan có liên quan chủ động phối hợp với các đơn vị được chọn chỉ đạo điểm tổ chức khảo sát tình hình và yêu cầu tìm hiểu pháp luật vê khiếu nại và giải quyết khiếu nại của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân; xây dựng kế hoạch xác định rõ nội dung, cách thức, biện pháp, thời gian và phân công trách nhiệm thực hiện.

 

Tóm lại, công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về khiếu nại là vô cùng quan trọng trong nội dung tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. Đây là một trong những giải pháp nòng cốt nhằm làm làm giảm khiếu nại ngay từ cơ sở, ngăn chặn tình trạng khiếu nại đông người vượt cấp hiện nay. Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính cần tiếp tục nâng cao công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật về khiếu nại. Cần phải có chương trình kế hoạch cụ thể cho từng giai đoạn và từng đối tượng người dân để có thể nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, đồng thời cũng phải có sự vào cuộc của các ngành các cấp đặc biệt là những bộ phận làm công tác chuyên trách như: Cán bộ chuyên trách tại các cơ quan có thẩm quyền quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính, cán bộ tư pháp các cấp, Mặt trận tổ quốc Việt Nam, ban thanh tra nhân dân, bộ phận tuyên huấn ở cơ sở và những cán bộ tình nguyện đặc biệt là cán bộ có hiểu biết pháp luật như luật sư cán bộ làm công tác pháp luật đã về hưu, người có uy tín trong thôn, bản... thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến, vận động, giải thích, thuyết phục, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện pháp luật khiếu nại hành chính theo đúng pháp luật. Thực hiện tố công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật sẽ góp phần nâng cao nhận thức và nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật về khiếu nại của cán bộ, công chức và nhân dân, góp phần ngăn chặn và hạn chế vi phạm pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính và góp phần nâng cao hiệu quản quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính./.

 

Trần Lan Hương
 Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra