Hội nghị nghiệm thu Đề tài khoa học cấp bộ “Việc thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước và các công cụ bảo đảm thực hiện nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”
Thực hiện nhiệm vụ khoa học năm 2024, ngày 16/12/2024, Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra (Viện CL&KHTT) tổ chức hội nghị nghiệm thu đề tài khoa học cấp bộ “Việc thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước và các công cụ bảo đảm thực hiện nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực” (Hội nghị) do ThS. Phạm Thị Thu Hiền - Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm. TS. Nguyễn Quốc Văn - Viện trưởng Viện CL&KHTT - Chủ tịch Hội đồng chủ trì Hội nghị.
Theo Chủ nhiệm đề tài, thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước là việc cơ quan hành chính nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước cung cấp thông tin, giải thích về việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao và trách nhiệm của mình đối với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn đó trước các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo phương thức, trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.
Theo Báo cáo kết quả nghiên cứu, Đề tài nghiên cứu 03 nội dung chính như sau: i) Cơ sở lý luận về thực hiện trách nhiệm giải trình và công cụ bảo đảm cho việc thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; ii) Thực trạng thực hiện trách nhiệm giải trình và công cụ bảo đảm thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; iii) Quan điểm, giải pháp cho việc thực hiện và hoàn thiện công cụ bảo đảm thực hiện trách nhiệm giải trình nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Kết quả đề tài đề ra 06 nhóm giải pháp tổ chức thực hiện trách nhiệm giải trình nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, bao gồm: Tuyên truyền, phổ biến, tập huấn để phát triển nhận thức và hành động thực hiện trách nhiệm giải trình của cán bộ, công chức nhằm phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực; tăng cường thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước trong xây dựng chsinh sách, pháp luật để phòng ngừa tham nhũng chính sách; tăng cường số lượng, chất lượng hoạt động giải trình có nội dung về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tăng cường trách nhiệm giải trình của cơ quan có chức năng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tăng cường trách nhiệm giải trình trong một số lĩnh vực quản lý khác dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực; quy kết trách nhiệm rõ ràng, cụ thể và có biện pháp xử lý trách nhiệm khi có hậu quả xảy ra để bảo đảm hiệu quả phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của việc thực hiện trách nhiệm giải trình.
Các giải pháp hoàn thiện công cụ bảo đảm thực hiện trách nhiệm giải trình nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được đề ra, gồm: Hoàn thiện chính sách, pháp luật về trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước; tăng cường cơ sở vật chất, kỹ thuật, tài chính và công nghệ số; hoàn thiện các kênh thông tin, báo chí, truyền thông…
Trong phần nhận xét, đánh giá kết quả nghiên cứu đề tài, TS. Nguyễn Văn Kim - Nguyên Quyền Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, Ủy viên phản biện 1 cho rằng, trong điều kiện của Việt Nam hiện nay, tăng cường trách nhiệm giải trình của cơ quan hành nước nói chung, cơ quan hành chính nói riêng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là rất cần thiết. Từ yêu cầu của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, một mặt phải đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, một mặt phải giải trình trước nhân dân về vấn đề này; quy định pháp luật về vấn đề này còn dàn trải ở nhiều văn bản khác nhau, quy định trách nhiệm cá nhân chưa rõ ràng… là những vấn đề đặt ra và cần thiết nghiên cứu.
Về kết quả nghiên cứu cụ thể, Đề tài làm rõ vấn đề lý luận về thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước, làm rõ nội dung, tiêu chí đánh giá công cụ bảo đảm thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; đề tài có lồng ghép kinh nghiệm quốc tế về vấn đề này; Chương II, đã trình bày được thực trạng thực hiện trách nhiệm giải trình và công cụ bảo đảm thực hiện trách nhiệm giải trình; chỉ ra những ưu điểm, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại hạn chế làm căn cứ đưa ra quan điểm, giải pháp ở Chương III; hệ thống quan điểm, giải pháp ở Chương III khá đầy đủ, toàn diện và có tính khả thi, có thể sử dụng trong công tác nghiên cứu khoa học, xây dựng pháp luật…

Góp ý hoàn thiện kết quả nghiên cứu, TS. Nguyễn Văn Kim cho rằng, Đề tài có thể làm rõ hơn trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước ở phạm vi gắn với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, bám sát Luật Phòng, chống tham nhũng; nhấn mạnh tính đặc thù chính trị của nước ta trong điều kiện chính trị hiện nay, thiết chế bộ máy, phân công quyền lực giữa các cơ quan; nghiên cứu bổ sung giải pháp đối với các cơ quan có chức năng phòng, chống tham nhũng; bài học kinh nghiệm từ nước ngoài, cần nêu bài học kinh nghiệm cụ thể.
ThS. Lê Quang Linh - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tổng hợp, Thanh tra Chính phủ, Ủy viên phản biện đánh giá cao kết quả nghiên cứu đề tài; kết quả nghiên cứu Đề tài đạt mục tiêu đề ra; việc đánh giá thực trạng về trách nhiệm giải trình, cần thống nhất giữa tiêu đề và nội dung; về tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, cần có đánh giá về khó khăn, vướng mắc trong thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước, từ đó, đề ra các giải pháp có tính thuyết phục hơn…
Theo ThS. Lê Thị Thúy, Trưởng phòng Hành chính - Tổ chức, Viện CL&KHTT, Ủy viên thư ký đánh giá cao kết quả nghiên cứu đề tài; Đề tài đã có sự tiếp thu ý kiến đóng góp của Hội đồng tự đánh giá ở nhiều nội dung; kết quả nghiên cứu Đề tài đã đạt mục tiêu đề ra. Để làm rõ thêm kết quả nghiên cứu, Đề tài làm rõ thêm một số vấn đề: Đối thoại trong giải quyết khiếu nại có phải là trách nhiệm giải trình không?; việc mở rộng phạm vi yêu cầu giải trình có gây áp lực giải trình cho cơ quan hành chính nhà nước không?; quy định chế tài cho trường hợp cơ quan giám sát không thực hiện yêu cầu giải trình có phù hợp không?… là những vấn đề đặt ra mà ThS. Lê Thị Thúy mong muốn Đề tài quan tâm, làm rõ.
Phát biểu tổng hợp các ý kiến của các thành viên Hội đồng, đồng thời đưa ra ý kiến kết luận, TS. Nguyễn Quốc Văn - Chủ tịch Hội đồng đề nghị, Đề tài có tính cấp thiết cao trong bối cảnh Chính phủ đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, yêu cầu bảo đảm trách nhiệm giải trình có vai trò quan trọng trong bối cảnh này. Cách tiếp cận đề tài phù hợp, đáp ứng yêu cầu phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Về kết quả nghên cứu, Đề tài làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận, pháp lý và kinh nghiệm quốc tế; có đánh giá thực trạng thực hiện trách nhiệm giải trình và công cụ bảo đảm thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước; có bình luận, ưu điểm, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân; Đề tài có hệ thống giải pháp có giá trị cao, có tính khả thi…
Góp ý hoàn thiện kết quả nghiên cứu, Đề tài có thể bổ sung cơ sở chính trị pháp lý quan trọng như Hiến pháp 2013, Nghị quyết 27-NQ/TW; bổ sung khái niệm trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính nhà nước nhằm phòng chống tham nhũng, tiêu cực; có thể nghiên cứu bổ sung trách nhiệm giải trình của cơ quan điều tra, thanh tra; phân tích, nhấn mạnh những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện trách nhiệm giải trình, từ đó, đề xuất thêm giải pháp khắc phục khó khăn,vướng mắc đề ra. Nghiên cứu bổ sung phần quan điểm về trách nhiệm giải trình trong các trường hợp đột xuất, không có trình tự, thủ tục rõ ràng...
Kết thúc hội nghị, Chủ tịch Hội đồng đề nghị Ban Chủ nhiệm đề tài hoàn thiện kết quả nghiên cứu theo ý kiến Hội đồng đã kết luận. Với kết quả đạt được, Đề tài được Hội đồng nghiệm thu, đánh giá xếp loại Xuất sắc./.
Tin: Thanh Minh
Ảnh: Hữu Thắng